Die Grammatik
![O co tu chodzi..... [Rozmiar: 34885 bajtów]](img/taz22.png)
Was ist uberhaupt die Grammatik?
Der Begriff Die Gramamtik kann heute unterschiedlich definiert werden:
- als Regelsystem, das einer Sprache zugrunde liegt.
- als Wissenschaft, die dieses Regelsystem beschreibt oder Regeln definiert.
- als Lehrbuch, in dem diese Regeln wiedergegeben werden (vgl. Duden-Grammatik, IDS-Grammatik usw.)
Das Regelsystem einer Sprache lässt sich beschreiben als endliche Menge von Lexemen oder Morphemen, die durch eine endliche Menge an Regeln in Relation zueinander gesetzt werden und so grammatische Ausdrücke generieren.
Das Gebiet der deutschen Grammatik
Das Gebiet der Grammatik umfasst mindestens die drei Kerngebiete:
- Lautlehre ( Phonologie)
- Formenlehre und Wortbildung (Morphologie)
- Satzbau (Syntax).
Hier werden wir uns die Wortarten beschaftigen.
Rzeczownik
Przykłady rzeczowników: das Auto, die Katze, der Tisch, die Blume, ein Buch, eine Tasche. Co zauważamy: rzeczownik składa się z dwóch części rodzajnika(der, die, das lub ein, eine, ein) i rzeczownika pisanego dużą literą. Rodzajnik określa rodzaj on, ona ono przy czym może to być rodzaj określony np. der lub nie określony np. ein (kiedy używamy rodzajnika określonego/nie określonego omówimy później) Rzeczownik to wyraz określający nazwy rzeczy ludzi, zwierząt itp i zawsze w j. niemieckim jest pisany dużą literą.
Rzeczowniki występują w liczbie pojedynczej die Katze (kot) lub mnogiej die Katzen (koty)
Rzeczowniki odmienia się przez przypadki. W j. niemieckim jest 4 Przypadki
Nominativ (N)- Wer? Was? - Kto? Co?
Genitiv (G) Wessen? - Kogo? Czego?
Dativ (D) Wem? - Komu? Czemu?
Akkusativ (Akk) Was? Wen? - Kogo? Co?
Rodzajnik
RODZAJNIK NIEOKREŚLONY I JEGO ODMIANA
Rodzajnika nieokreślonego używamy:- przed rzeczownikami, o których nic bliżej nie wiemy, o których mówi się pierwszy raz w danej chwili:
- Hier ist ein Tisch. Der Tisch ist klein. (Singular)
- Hier sind Tische. Die Tische sind klein. (Plural) - przed rzeczownikami, będącymi w zdaniu orzecznikami:
- Polen ist ein Land. - przed rzeczownikami występującymi po es gibt:
- In dieser Stadt gibt es ein Museum. - często w porównaniach:
- Er spricht wie ein Redner.
M | F | N | PL | |
N | ein | eine | ein | - |
G | eines | einer | eines | - |
D | einem | einer | einem | - |
Akk | einen | eine | ein | - |
RODZAJNIK OKREŚLONY I JEGO ODMIANA
Rodzajnika określonego używamy:- przed rzeczownikami oznaczającymi osobę lub rzecz znaną, o której była mowa w poprzednim zdaniu:
- Hier ist ein Tisch. Der Tisch ist klein. (Singular)
- Hier sind Tische. Die Tische sind klein. (Plural) - przed rzeczownikami poprzedzonymi przymiotnikiem w stopniu najwyższym lub liczebnikiem porządkowym:
- Wir gehen heute in den Park - przed nazwami krajów i krain geograficznych w rodzaju męskim i żeńskim:
- die Bundesrepublik Deutschland - przed nazwami krajów i krain geograficznych występujących tylko w liczbie mnogiej:
- die Niederlande - przed nazwiskami, imionami, nazwami miast, państw, części świata, lecz tylko wówczas, jeśli występują z przydawką:
- das sonnige Italien - przed nazwami gór, rzek i mórz:
- der Großglockner - przed rzeczownikami uważanymi za jedyne w świecie:
- die Sonne
M | F | N | PL | |
N | der | die | das | die |
G | des | der | des | der |
D | dem | der | dem | den |
Akk | den | die | das | die |
OPUSZCZANIE RODZAJNIKA
Rodzjnika nie używa się w przypadku:- przed imionami i nazwiskami osób oraz przed nazwami części świata, krajów i miast
- Karl und Inge gehen ins Konzert.
- Grichenland liegt in Europa. - przy rzeczownikach materiałowych, bliżej nieokreślonych:
- Ich esse Brot.
- Er kauft Fleisch.
- Dieser Ring ist aus Gold. - po wyrazach określających ilość, miarę, ciężar:
- 2 Glas Bier
- 3 Liter Milch
- 2 Paar Schuhe - przy rzeczownikach z zaimkami:
- meine Mutter
- an diesem Tag
- bei solchem Wetter - przed rzeczownikami poprzedzonymi przysłówkiem viel, wenig
- przed rzeczownikami poprzedzonymi liczebnikiem głównym
- przed rzeczownikami oznaczającymi zawód, funkcję lub narodowość, jeżeli nie są bliżej określane
- po zaimkach wessen, dessen, deren
Odmian rzeczownika z rodzajnikiem określonym
Odmiana rzeczownika przez przypadki w języku niemieckim wygląda trochę inaczej niż w j.polskim gdyż głownie odmienia się rodzajnik a rzeczownik w odmianie słabej otrzymuje końcówkę -en a w mocnej w niektórych przypadkach -s lub -nPoniżej zaprezentujemy przykładowe odmiany rzeczownika z rodzajnikiem określonym. Wyróżnia 2 grupy odmiany rzeczowników: mocne, słabe
1. Odmiana mocna - Do odmiany mocnej należy większość rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego.
M | F | N | PL | |
N | der Tisch | die Stadt | das Fenster | die Jahre |
G | des Tisches | der Stadt | des Fensters | der Jahre |
D | dem Tisch | der Stadt | dem Fenster | den Jahren |
Akk | den Tisch | die Stadt | das Fenster | die Jahre |
2. Odmiana słaba - Według odmiany słabej odmieniają się:
- prawie wszystkie rzeczowniki rodzaju żeńskiego z wyjątkiem około 30 podlegających odmianie mocnej, między innymi: die Mutter, die Tochter, die Stadt, die Hand itd.
- rzeczowniki rodzaju męskiego kończące się na -e
- rzeczowniki rodzaju męskiego pochodzenia obcego o akcentowanych sylabach końcowych (najczęściej z końcówkami -ent, -ant, -at, -ist)
M | F | N | PL | |
N | der Student | die Lampe | - | die Studenten |
G | des Studenten | der Lampe | - | der Studenten |
D | dem Studenten | der Lampe | - | den Studenten |
Akk | den Studenten | die Lampe | - | die Studenten |
Czasownik
Czasownik jest częscią mowy określającą czynność lub stan. Czasowniki odmieniają się przez osoby, liczby, czasy, tryby, strony. W j. niemieckim czasowniki występują samodzielne lub jako złożone.
Czasowniki z końcówką -en to bezokolicziki tzn. robić, piasć, spać itd
np. schlafen, gehen, kochen, singen usw.
machen (robić)= mach|-en
Liczba pojedyna
ich mach+e
du mach+st
er/sie/es mach+t
Liczba mnoga
wir mach+en
ihr mach+t
sie/Sie mach+en
W języku niemieckim nie można opuścić zaimka osobowego przed czasownikiem (ich lese - czytam, wir arbeiten - pracujemy). Zaimek osobowy Sie jest formą grzecznościową i oznacza: Pan, Pani, Państwo, Panowie
Czasowniki, których temat kończy się na -t, -d oraz na grupy spółgłoskowe, w których ostatnią głoską jest -m, -n otrzymują w 2 i 3 osobie liczby pojedynczej oraz w 2 osobie liczby mnogiej końcówki rozszerzone o głoskę e-.
L. poj | L. mnog |
ich arbeite | wir arbeiten |
du arbeitest | ihr arbeitet |
er/sie/es arbeitet         | sie/Sie arbeiten |

Przymiotnik
Przymiotniki oznaczają, własiwosci osób lub rzeczy.Przymiotniki odmieniają sie prrzez rodzaje, liczby, przypadki i do tego stopniują się.
Przymitnik w zadniu może być:
- przydawką np: das dicke Buch, die lange Straße, ein kleines Kind usw.
- orzecznikiem np: die Stadt ist groß, das Kleid ist schön usw.
